20 sep 2018
Septembercirculaire: Geen extra middelen voor gemeenten
Geen helpende hand uit Den Haag voor moeizame begrotingsbesprekingen
Een paar uur nadat de Koning de troonrede had uitgesproken, heeft het Ministerie van BZK de septembercirculaire gepubliceerd. Aan de hand van de circulaire kunnen de gemeenten de hoogte van de algemene uitkering voor de komende jaren berekenen. Bijna de helft van de gemeentelijke inkomsten bestaat uit de algemene uitkering uit het gemeentefonds.
In de meeste gemeentehuizen wordt nu de laatste hand gelegd aan de begroting voor 2019. Gemeenten die bij het sluitend maken van de begroting voor 2019 en volgende jaren hun hoop hadden gevestigd op extra middelen vanuit de septembercirculaire, komen van een koude kermis thuis. Voor 2018 is er zelfs sprake van een verlaging van bijna € 200 miljoen. Voor een gemiddelde gemeente van 40.000 inwoners betekent dat een nadeel van bijna € 400.000,-. In 2019 en volgende jaren blijft de algemene uitkering uit het gemeentefonds ongeveer op het niveau van de meicirculaire.
De lagere uitkering voor 2018 heeft een duidelijke oorzaak: het Rijk geeft minder uit dan begroot is. De omvang van het gemeentefonds is gekoppeld aan de rijksuitgaven. Stijgen de rijksuitgaven, dan groeit het gemeentefonds evenredig mee en bij een daling van de rijksuitgaven, daalt ook de uitkering uit het gemeentefonds.
Een korting vanwege hogere btw-declaraties
Gemeenten kunnen de btw die ze moeten betalen declareren bij het Rijk, bij het btw-compensatiefonds. Dit fonds kent echter een maximum: een plafond. Declareren de gezamenlijke gemeenten méér dan er in het btw-compensatiefonds beschikbaar is, dan moet het gemeentefonds bijpassen. Blijft er geld over in het btw-compensatiefonds, dan vloeit dit terug naar het Gemeentefonds. Gemeenten hebben de afgelopen periode meer geïnvesteerd dan vorig jaar en daardoor ook meer btw teruggevraagd bij het btw-compensatiefonds. Ten opzichte van de inschattingen van vorig jaar is € 169 miljoen méér aan btw gedeclareerd. Dat leidt voor 2018 tot een verlaging van de algemene uitkering. Voor een gemeente van 40.000 inwoners betekent dat al gauw een korting van ongeveer € 330.000,-. Samen met het lagere accres, loopt het tekort in 2018 voor een dergelijke gemeente al gauw op tot ruim € 700.000,-.
Extra middelen voor het Rijksvaccinatieprogramma en toezicht op peuterspeelzalen en kinderopvang
Er komen weliswaar extra middelen beschikbaar, maar die zijn bedoeld voor de bekostiging van nieuwe taken, waar gemeenten ook kosten voor maken. Het Rijksvaccinatieprogramma wordt wettelijk verankerd in de Wet publieke gezondheid (Wpg). Met deze wetswijziging wordt een deel van de uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma onder bestuurlijke verantwoordelijkheid van de gemeenten gebracht. Het jaar van invoering daarvan is 1 januari 2019. Om die reden worden nu de middelen hiervoor (€ 32 miljoen) structureel overgeheveld naar het gemeentefonds. Daarnaast komt er € 10 miljoen structureel beschikbaar voor toezicht en handhaving van de kwaliteit van de peuterspeelzalen. Vanwege de taakuitbreiding van de GGD, worden extra middelen aan het gemeentefonds toegevoegd. De GGD zal onder meer moeten toezien op de uitvoering van voorschoolse educatie op de locatie.
Recapitulatie algemene uitkering
Recapitulerend ziet de ontwikkeling van de algemene uitkering er als volgt uit:
Decentralisatie-uitkering: extra geld voor Transformatiefonds Sociaal Domein Jeugd
Naast de algemene uitkering, zijn er middelen beschikbaar voor specifieke beleidsterreinen: de zogenoemde decentralisatie-uitkering. Het gaat hierbij om een bedrag van ruim € 2,5 miljard in 2018 en loopt op tot € 4,8 miljard in 2022. Dit wijkt nauwelijks af ten opzichte van de meicirculaire 2018. Eén aanvulling springt er daarbij uit: In de meicirculaire was al gemeld dat voor het Transformatiefonds Sociaal Domein Jeugd in de periode 2018, 2019 en 2020 jaarlijks € 36 miljoen beschikbaar is. Deze middelen zijn in de septembercirculaire aan het gemeentefonds toegevoegd. In de decembercirculaire 2018 zal de verdeling, naar rato, op basis van het aantal kinderen per jeugdzorgregio, bekendgemaakt worden. In juni 2018 zijn de ‘spelregels’ van het Transformatiefonds Jeugd gepubliceerd. Hierin staat beschreven op welke wijze een jeugdzorgregio een bijdrage uit het transformatiefonds kan ontvangen en aan welke voorwaarden voldaan moet worden.
Tenslotte
Ondanks het feit dat gemeenten er in de septembercirculaire niets bijkrijgen, groeit het gemeentefonds jaarlijks met gemiddeld ruim 3%. Dat is meer dan de verwachte inflatie voor de komende jaren. Deze stijging was al geruime tijd bekend en zal dus ook in de meeste meerjarenbegrotingen al zijn ingeboekt.
Meer informatie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze adviseurs Erwin Ormel of Siemen Fuite, via telefoonnummer 033 – 496 52 00 of stuur een e-mail:
