12 jul 2021
'We moeten mét elkaar werken in plaats van elkaar tegen te werken'
Verslag van de online kennissessie 'Gebiedsontwikkeling: schakelen en makelen in een complexe werkelijkheid'.
Eén miljoen woningen, waar dan? One size fits nobody. En een pleidooi voor maatwerk en samenwerking in stad en groene ruimte. Dat was de kern van de door BMC georganiseerde online kennissessie over gebiedsontwikkeling, die op 10 juni 2021 plaatsvond. Gespreksleider Ingrid Geveke: ‘Het is tijd om het eigen belang los te laten, jezelf in de ander te verplaatsen en van daaruit samen stappen te zetten.’ Verslag van een boeiend gesprek.
Dat gebiedsontwikkeling ‘hot’ is, blijkt al uit de krantenkoppen in de week voorafgaand aan de online kennissessie. Het FD kopt dat er een miljoenentekort is bij gemeenten en provincies voor woningbouw. En het Economisch Instituut voor de Bouw pleit in een spraakmakend advies voor bouwen in het groen. Het webinar over gebiedsontwikkeling, op 10 juni georganiseerd door BMC, komt dan ook precies op het juiste moment.
Enorme opgaven
Tijdens de online kennissessie gaan Desiree Uitzetter (directeur gebiedsontwikkeling BPD), Ed Anker, (wethouder ruimtelijke ordening en wonen bij gemeente Zwolle), Peter Winterman (interim-bestuurder Omnia Wonen) en Anton Bos (managing consultant gebiedsontwikkeling bij BMC) met elkaar in gesprek over drie thema’s. Het eerste deel van de kennissessie gaat over de noodzaak om te bouwen binnen stedelijk gebied. Want, zo betoogt Bos: ‘Er liggen zo veel opgaven binnen het stedelijk gebied dat het jammer zou zijn als we de woningbouwopgave niet zouden gebruiken als hefboom voor die opgaven.’ Uitzetter is het daar niet volledig mee eens: ‘Natuurlijk moeten we meer binnenstedelijk gaan bouwen, maar de opgave is zo enorm dat we ook daarbuiten moeten kijken.’ Anker sluit zich daarbij aan: ‘De noodzaak van woningbouw is evident, maar alleen binnenstedelijk bouwen is niet genoeg. Wel vind ik dat we hier met elkaar over in gesprek moeten gaan. Samen kom je verder.’
Keuze voor kwaliteit
Bos benadrukt dat het bij binnenstedelijk bouwen niet alleen om bouwen op stationslocaties, of binnen stedelijke omgevingen gaat. ‘Het gaat ook om bouwen in regionale kernen en dorpen, gericht op behoud van kwaliteit en leefbaarheid.’ Winterman voegt eraan toe dat het ook zaak is om toekomstbestendig te bouwen. ‘Klimaatadaptatie, leefbaarheid, bereikbaarheid – allemaal zaken die we mee moeten nemen.’ Anker is het daarmee eens: ‘Bij mij staat de keuze voor kwaliteit altijd voorop. En als je kiest voor kwaliteit, kies je voor diversiteit. Ik vind dat we niet met minder genoegen mogen nemen.’ Uitzetter voegt daaraan toe dat kwaliteit alleen wordt behaald door samen te werken. ‘Bovendien moeten we voorbij de gemeentegrenzen kijken en de opgaven die in de NOVI zijn benoemd veel meer integraal oppakken. Daarbij geldt: BPD heeft niet dé oplossing, maar we willen die wel samen met alle stakeholders in de regio bedenken.’ Geveke stelt dat de Regionale Investeringsagenda’s een mooi hulpmiddel vormen om gezamenlijk integrale afwegingen te maken.
Grove contouren delen
Daarna richt het gesprek zich op de gebiedsvisie en ontwerpend onderzoeken. Anker geeft aan dat de gebiedsvisie bij hem ‘nooit is weggeweest’. En hij voegt daaraan toe: ‘Hierbij hoeft de gemeente overigens niet altijd het voortouw te nemen. Bij het project Zwartewaterallee hadden wij als gemeente bijvoorbeeld niet genoeg capaciteit. We hebben toen aan de ontwikkelaar gevraagd of hij de gebiedsvisie wilde opstellen. Dat is spannend, maar het is wel gelukt. Er zitten nu 1.300 nieuwe woningen in de pijplijn.’ Gespreksleider Geveke vraagt wat er in zo’n geval ‘overblijft’ voor de gemeenteraad. Het antwoord van Anker: ‘Google zegt altijd “We launch in bèta”. Zo zouden we het als gemeente misschien ook moeten doen: we zouden de grove contouren eerder in het proces kunnen delen met de raad. Dan breng je de raad in de positie om ook echt kaders te kunnen stellen.’
Gebiedsvisie als basis
Bos voelt hier ook wel iets voor. ‘Een ontwerp heeft de kracht om mensen te verleiden én richting te geven aan het proces. Zo kun je het goede gesprek voeren over waar je met z’n allen naartoe wilt met gebiedsontwikkeling en kunnen ook werkelijk eerste stappen worden gezet. En wat ook zo is: iedereen wil uiteindelijk een mooi plan. Ik geloof echt in de kracht van het ontwerp.’ Ook Uitzetter vindt dat je samen tot een ontwerp of een gebiedsvisie moet komen. ‘De gebiedsvisie is altijd onze basis, maar de manier waarop je ertoe komt is anders geworden. We moeten alle belanghebbenden erbij betrekken, net zoals de gemeenteraad. Participatie is zo belangrijk!’
Water bij de wijn doen
Tot slot gaat het gesprek over uitvoeringskracht. Hoe krijg je het nu echt voor elkaar? Vooral ook omdat uit recent onderzoek van BMC naar voren kwam dat het piept en kraakt in het ruimtelijke domein. Anker vertelt dat het in Zwolle steeds beter lukt om lokaal coalities te smeden. ‘We moeten mét elkaar werken in plaats van elkaar tegen te werken. Dat is complex, maar we worden er steeds handiger in.’ Winterman vindt dat het, ook financieel gezien, steeds belangrijker wordt om meekoppelkansen te benutten. ‘De mogelijkheden zijn er zeker, maar het vraagt ook om lef. Lef om bij gezamenlijke opgaven water bij de wijn te durven doen. Dat is volgens mij de enige manier om tot resultaat te komen.’ Uitzetter is het daarmee eens. ‘We moeten van onze eilandjes afkomen, begrip tonen voor elkaars belangen en stappen gaan zetten.’ Dat juicht Anker toe: ‘Durf ook het belang van iemand anders belangrijk te vinden en mee te nemen. Dat is superhard werken, maar levert het meeste resultaat op.’
Denken en doen
Als afsluiting vat gespreksleider Geveke de online kennissessie kort samen. ‘We zijn het er hier aan tafel duidelijk over eens dat Nederland qua gebiedsontwikkeling kwalitatief goede oplossingen verdient, waarmee we inwoners een plezier doen. Oplossingen die toekomstbestendig zijn en inspelen op de energietransitie, klimaatadaptatie en wensen op het gebied van mobiliteit. Wat daarvoor nodig is, is dat we het mét elkaar doen. Dat we ons eigen belang loslaten, onszelf in de ander verplaatsen en van daaruit echt stappen zetten. Wat betreft de uitvoering, is het zaak om onze capaciteiten nog meer te bundelen, de samenwerking op te zoeken en het Rijk uit te dagen om de middelen te bundelen.’ Bos voegt daar nog aan toe dat BMC als bureau met een passie voor de inhoud als onafhankelijke partij mee kan denken over het proces. ‘Wij zijn in staat verbindingen te maken en slimme coalities te smeden. En we zijn van het denken én het doen.’
Meer weten?
Meer weten over wat BMC op het gebied van gebiedsontwikkeling voor u kan beteren? Neem dan contact op met Anton Bos via anton.bos@bmc.nl of 06 - 57 31 36 67.
BMC organiseerde ook online kennissessies over de aanpak van kansenongelijkheid en de herijking van het gemeentefonds. Ook deze kunt u terugkijken.