Krachtig collectief voor onderwijs en jeugdhulp op scholen in Twente

Afstemming tussen onderwijs en jeugdhulp staat in Twente hoog op de bestuurlijke agenda. Vanuit de Twentse Transformatie heeft de regio Twente een aantal ‘ontwikkeltafels’ opgericht met als doel dat de jeugd in Twente veilig opgroeit, talenten ontwikkelt en de wijk niet uit hoeft als er ondersteuning nodig is. Het project ‘zorgintensief’ werkt toe naar collectief arrangeren op zorgintensieve scholen; scholen waarbij 30-90% van de leerlingen ook ondersteuning via de jeugdwet krijgt. Goede afstemming tussen de partners is daarbij essentieel. 

Regio Twente loopt voorop

Ook landelijk gezien is er veel aandacht voor het creëren van optimale ontwikkelkansen voor iedere jeugdige. Twente is daarom een van de elf inspiratieregio’s voor het landelijke programma ‘Aanpak Met Andere Ogen’. Samen met de regio ‘Hart van Brabant’ is Twente daarnaast aangewezen als pilotregio voor ‘Zorg in Onderwijstijd’, waarin betere afstemming tussen de zorgwetten wordt gerealiseerd. Everlyn van den Brink (senior adviseur bij BMC voor het domein Onderwijs & Jeugd) is projectleider ‘zorgintensief’ binnen Twente en Djoro Loupatty is (interim-) directeur van het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs VO 23-02. 

Collectief arrangeren

Everlyn en Djoro maken beiden deel uit van de ontwikkeltafel onderwijs en zorg en vertellen gepassioneerd over de stappen in de voorbereiding van het regionale project om te komen tot een verregaande samenwerking tussen scholen in het speciaal onderwijs en jeugdhulpinstellingen – met inbegrip van gemeenten, zorgpartners en -verzekeraars. Het zogenaamde collectieve arrangeren. Het doel is om kinderen en jongeren met (ernstige) ondersteuningsbehoeften op hun pad naar volwassenheid de best mogelijke kans op een goed leven te geven. Dit vergt veel aandacht voor passende financiële afspraken, het terugdringen van administratieve lasten en afstemming van jeugdhulp binnen alle domeinen van de jeugdige. De eerste, voorbereidende fase is zo goed als afgerond: programmastructuur, beoogde samenwerkingspartners en onderbouwing van de financiering zijn gereed, met als belangrijk onderdeel dat ook de namen in de projectorganisatie zijn ingevuld. Ze staan nu op het punt om pilots te starten op geselecteerde scholen. 

Gewijzigde oriëntatie 

In Twente lopen ze graag vooruit op de geschetste toekomst. Het project ‘zorgintensief’ betreft 34 scholen binnen 14 gemeenten voor kinderen en jongeren die ondersteuning krijgen vanuit de jeugdwet. De ondersteuning eromheen is nu nog complex en komt uit vele domeinen; de financiële en inhoudelijke processen sluiten (nog) niet voldoende op elkaar aan, zijn vooral naast het onderwijsaanbod georganiseerd en lijden onder onvoldoende afstemming. Focus van het programma is dan ook om samen op te trekken om interprofessionele teams rondom de jeugdigen te formeren, zodat ouders en verzorgers van 3.500 leerlingen sneller toegang tot ondersteuning kunnen vinden. Anders dan gebruikelijk zal niet de woonplaats van de leerlingen leidend zijn, maar zullen in de pilot de leerlingen op de scholen centraal staan. Dat klinkt logisch en makkelijker dan het in de praktijk is; het betekent een ingrijpende verandering voor alle betrokkenen.  

Gedegen voorbereiding nodig

Djoro: “In de afgelopen 1,5 jaar hebben we iedereen laten aanhaken en meedenken, ook de zorgverzekeraars, die vaak niet aan tafel zitten. Er is veel energie in gestopt om een goed klimaat te creëren voor de nieuwe aanpak: het collectief arrangeren. We slagen er steeds beter in om mensen uit hun bestaande ‘silo’s’ te trekken en domeinoverstijgend te denken. Steeds weer benoemen we het doel: hoe leerlingen en ouders kunnen profiteren van de verbeterde samenwerking. We delen de ervaringen en houden scherp oog op het commitment van alle partijen. We willen dat iedereen zich eigenaar voelt.” Everlyn vult aan: “We formuleren stevige uitgangspunten en streven volledige transparantie na, ook financieel. Het is heel waardevol dat de sfeer nu is 'we gaan het gewoon doen’ en dat is nodig om stappen te kunnen zetten. Het gaat om meer dan kaders, protocollen en een afsprakenlijst.” 

Ieder project verdient een kampioen

Everlyn en Djoro zijn er helder over: neem de tijd en blijf aandacht geven. Zorg dat alle betrokkenen echt aanhaken in het proces en aangehaakt blijven, zich eigenaar (blijven) voelen van het probleem en het grotere doel. Djoro: “Een periode van 2 jaar voor de voorbereidingsfase lijkt toch reëel. In een grote regio als Twente heeft iedereen zijn eigen ‘couleur locale’ en bestaat er altijd een spanningsveld tussen lokaal en regionaal. We zorgen daarom voor goede bemensing, want ook de beste samenwerkingsopzet (met project- en stuurgroep en klankbord om te sparren) blijft afhankelijk van mensen. Dus aandacht voor strategisch denken, maar ook voor uitvoerende mankracht. 

Collectief arrangeren gaat verder dan samenwerken

Everlyn: “We zien steeds meer hoe het individuele belang ondergeschikt raakt aan het collectief. Zo zijn er wethouders die ook andere gemeenten (gaan) vertegenwoordigen in overlegstructuren.” Djoro is de spil binnen het netwerk van samenwerkingsverbanden en stemt daar de verschillende thema’s af: “Ik heb bewust gekozen om een externe partij aan te trekken. Everlyn zorgt voor structuur, heldere kaders, continuïteit en onafhankelijkheid. Ze heeft inhoudelijke kennis van het thema, haalt de emotie eruit en is een ‘critical friend’.” Djoro vervolgt: “We zorgen dat de successen van de grotere gemeenten in afstemming met de kleinere gemeenten worden doorontwikkeld. Dat creëert veel betrokkenheid en het juiste aanbod voor de leerling.”

Landelijk uitrollen

In de aanloop naar de pilot worden de contouren zichtbaar van de potentie en de effecten van een netwerkorganisatie die de belangen van de doelgroep hoog in het vaandel heeft. Wat is daarvan de voorspellende waarde voor landelijke ontwikkelingen? Djoro en Everlyn temperen de verwachtingen voor een snelle landelijke uitrol maar zijn tegelijkertijd voorzichtig optimistisch. “Twente voldoet aan de randvoorwaarden, goede verbindingen tussen ouders en jeugdhulp en jeugdhulp in de school. Het initiatief wordt omarmd.” Desgevraagd denken ze dat het in een stedelijke omgeving nog wel eens makkelijker zou kunnen zijn om de transformatie te realiseren. Vooralsnog staat er in Twente een enthousiaste, ambitieuze club, die met elkaar stevige uitgangspunten heeft geformuleerd, de leerlingstromen in beeld heeft gebracht en er ligt een robuuste (financiële) onderbouwing. Vanaf december zal de voortgang intensief gemonitord worden, met rapportages over de maatschappelijke kosten en baten van het programma. 

Wilt u nu al meekijken met de contouren van de ervaringen rondom ‘collectief arrangeren’? Neem dan contact op met Everlyn van den Brink.