Kansrijke start: de meest zuivere vorm van preventie

Kansrijke Start: een multidisciplinaire aanpak

Ieder kind verdient de best mogelijke start van zijn of haar leven en een optimale kans op een veilige, goede toekomst. De eerste 1000 dagen van een kind zijn hiervoor cruciaal. De gezondheid van een kind voor, tijdens en na de geboorte blijkt een belangrijke voorspeller te zijn van problemen – zowel fysiek als mentaal – op latere leeftijd. Omdat deze 1000 dagen essentieel zijn voor het verdere verloop van het leven is er een actieprogramma opgezet vanuit de Rijksoverheid: Kansrijke Start, met als doel om meer in de fases rondom de geboorte te investeren, zodat daadwerkelijk een kansrijke start mogelijk is voor ieder kind. 

BMC’ers over Kansrijke Start

Antonie Mauritz, Elma Pleijte en Rianne van Dijk (Adviseurs Sociaal Domein) zijn op verschillende manieren betrokken bij het actieprogramma. Niet alleen zijn zij actief met het programma aan de slag bij opdrachtgevers, binnen BMC maken ze ook deel uit van het expertiseteam. In een gezamenlijk interview vertellen ze enthousiast over alle aspecten van Kansrijke Start. 

Multidisciplinair aan de slag in lokale coalities

Rianne: “Het programma Kansrijke Start biedt gemeenten informatie, instrumenten en voorbeelden om zelf aan de slag te gaan met een eigen lokale coalitie. Deze zogenaamde coalities worden per gemeente gevormd en bestaan uit een brede kring van maatschappelijke organisaties en betrokkenen rondom het gezin, zoals bijvoorbeeld verloskundigenpraktijken, kraamzorginstellingen, de jeugdgezondheidszorg, zorgaanbieders en -verzekeraars, huisartsen, wijkteams en GGZ. Samen maken zij het verschil voor de kansen van een kind op een goede toekomst.”

Kansrijke Start in de praktijk

In de 1e tranche van Kansrijke Start gingen alleen de GIDS-gemeenten (Gezond in de Stad) aan de slag, inmiddels bouwen ongeveer 275 gemeenten aan lokale coalities en doen mee aan het actieprogramma. Kernvragen van de betrokken gemeenten zijn: "Hoe kunnen we ouders optimaal ondersteunen bij een goede start voor hun kind?” en “Voelen de (toekomstige) ouders zich beter geholpen?".

Dankzij de multidisciplinaire aanpak ontstaat er op alle fronten (meer) aandacht voor vroegtijdige preventie, maar ook verruiming van kansen op een gezonde start in het algemeen. Het programma biedt concrete handvatten om kwetsbare (aanstaande) ouders beter te bereiken, zoals ‘klantroutes’ voor medewerkers van gemeenten en organisaties rond de geboortezorg.  Ook ondersteunt het programma de ontwikkeling van een sluitend en compleet zorg- en hulpaanbod.

Elma Pleijte is een van de deelnemers van het expertiseteam Kansrijke Start van BMC. Momenteel is zij bij haar opdrachtgever Hendrik Ido Ambacht als projectleider betrokken bij de vorming van een lokale coalitie. Elma is heel blij met de intensieve inzet op preventie en ziet dit vooral ook als erkenning van het belang van deze aanpak binnen en rondom jeugdhulp.

Rianne van Dijk werkt binnen dezelfde regio vanuit de GGD aan Kansrijke Start. Beiden juichen de investeringen in de kwetsbare gezinnen toe en met name de verbinding tussen de professionals, waardoor ze elkaar beter weten te vinden. In de samenwerking en uitwisseling maken ze grote stappen. “Met relatief kleine aanwijzingen voor de betrokken ouders en hun kinderen kan al veel (medisch) leed worden voorkomen, vooral op het gebied van leefstijl. Denk aan het terugdringen en liefst voorkomen van roken bij zwangere vrouwen, of voorlichting over borstvoeding." 
Antonie valt bij: “Ook stress is een zeer negatieve factor. Denk aan spanningen die ontstaan door schulden, ruzies, huisvestingsproblemen en echtscheidingen. De gevolgen hiervan kunnen zich uitstrekken tot beperking van de cognitieve vermogens van het kind en/of psychosociale problemen op latere leeftijd, zoals hechtingsproblematiek. Het is een breed terrein van interventies vanuit het medische en sociale domein, van ouderlijk gezag en vaderrol tot sociaal-maatschappelijke aandacht voor werkloosheid en lichamelijke problemen.”

Het geheel is meer dan de som der delen

De komende periode moeten de verbeteringen door samenwerking binnen de lokale coalities steeds merkbaarder worden. Inzicht in cijfers en ervaringen, zoals geleverd in de regelmatige voortgangsrapportages, kan de deelname aan dit initiatief door gemeenten zelfs versnellen. Deze resultaten worden steeds duidelijker naarmate er meer ervaring uit de coalities gedeeld wordt. Uiteindelijk moet dit ertoe leiden dat bijvoorbeeld de prenatale sterfte wordt teruggedrongen en professionals binnen de keten elkaar sneller weten te vinden.

De BMC-aanpak: integraal stappenplan

Binnen BMC is het expertiseteam Kansrijke Start ingericht. Hierbij zijn meerdere adviseurs betrokken, die gezamenlijk nadenken over de aanpak. Problemen rondom de zwangerschap en geboorte staan nooit op zichzelf en derhalve wordt er multidisciplinair gewerkt aan een integrale oplossing. Dit doen we o.a. met collega’s van andere businessunits, zoals Onderwijs en Jeugd. Door ook binnen BMC de krachten te bundelen, kunnen gemeenten effectiever worden ondersteund om het overheidsprogramma uit te rollen en een plek te geven binnen de organisatie. Zo worden beleidsafdelingen en de maatschappelijke partners met elkaar verbonden en kunnen lokale coalities sneller en eenvoudiger worden opgestart en ingericht.

Hiervoor hebben we een stappenplan ontwikkeld dat mede is gebaseerd op onderzoek van TNO. Het stelt het kind en het gezin centraal. Daarbij worden alle bedreigende en beschermende aspecten voor, tijdens en na de geboorte en zwangerschap in kaart gebracht in relatie tot het kind, de ouders en de omgeving. Uiteraard besteedt de aanpak aandacht aan de wijze waarop het actieprogramma c.q. het preventieve beleid kan worden ingebed binnen alle betrokken domeinen in de gemeentelijke organisatie. We ondersteunen en adviseren bij:

1. Onderzoek naar de belangrijkste feiten en cijfers in de gemeente
2. Ondersteunen bij het vormen van een coalitie
3. Formuleren van een gezamenlijke ambitie
4. Bepalen van doelstellingen die aansluiten bij de opgestelde ambitie
5. Opstellen van maatschappelijke resultaten
6. Interventies & inrichting bepalen

We hebben onze leerpunten gebundeld in een stappenplan

Meer aandacht voor preventie begint met Kansrijke Start; binnen de zorg, het sociaal domein en de verbinding tussen verschillende disciplines en beleidsterreinen. Op deze wijze is het mogelijk om tijdig - dan wel zo vroeg mogelijk - kinderen en ouders te ondersteunen bij de hindernissen die ze tegenkomen. Binnen BMC werken we hard aan deze ‘meest zuivere vorm van preventie’ en kijken al uit naar nog bredere aandacht voor leefstijl, dus inclusief sport, beweging en gezonde binnenruimtes. Daar krijgt iedereen energie van. We delen onze ervaringen graag, want het mag immers niet uitmaken waar je wieg heeft gestaan. Ook daarom hebben we onze leerpunten en stappenplan voor de aanpak en implementatie van ’Kansrijke Start’ gebundeld in een overzichtelijke brochure.

Download de brochure 'Een Kansrijke Start maken'

Meer informatie

Neem voor meer informatie over de mogelijkheden binnen uw gemeente of organisatie contact op met Antonie Mauritz of Rianne van Dijk.