Onbegrijpelijke medewerkers in je team

Door Peter van Biemen
Senior adviseur bij BMC

Managers, teamleiders, afdelingshoofden, beleidsadviseurs … We krijgen allemaal weleens te maken met een collega of medewerker in ons team bij wie we ons afvragen wat zijn of haar gebruiksaanwijzing is. Welke insteek moeten we hanteren om iets voor elkaar te krijgen, duidelijk te maken of te achterhalen? Vaak zijn er al diverse gesprekken geweest die tot niets hebben geleid, behalve dan wellicht tot wederzijds onbegrip.

Begrip creëren met Personality Adaptations

In dergelijke gevallen is het zinvol om meer te weten over persoonlijkheidskenmerken, zodat we meer grip krijgen op de communicatie met onze collega’s en meer begrip voor soms onverwachte reacties. Psychologen Ian Stewart en Vann Joines hebben een model ontwikkeld om het gedrag van mensen beter te kunnen duiden.  Hun model – Personality Adaptations – is gebaseerd op de DSM-IV (tegenwoordig DSM-V), het diagnosemodel uit de psychiatrie. Het vertrekpunt hierbij is dat de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Disorders) zich richt op de pathologische kant van de persoonlijkheid en het gedrag.

We kunnen echter ook kijken naar de ‘verdunde’ vorm daarvan. Zo worden veel mensen achterdochtig als ze onder druk komen te staan of worden ze perfectionistisch dan wel uitbundig als er eisen worden gesteld of onverwachte ontwikkelingen zijn. Personality Adaptations kan ons helpen onszelf en anderen beter te begrijpen en biedt handvatten voor bejegening en communicatie.

Welke persoonlijkheidstypen zijn er?

In het model van Personality Adaptations worden zes typen persoonlijkheden gedefinieerd, waarbij iedere persoonlijkheid enerzijds een werkend en positief kenmerk heeft en anderzijds een disfunctioneel of stresskenmerk.

• De enthousiaste – overreageerder (theatrale kenmerken)
• De verantwoordelijke – workaholic (obsessief – compulsieve kenmerken)
• De charmante – manipulator (antisociale kenmerken)
• De speelse – verzetter (passief-agressieve kenmerken)
• De briljante – scepticus (paranoïde kenmerken)
• De creatieve – dagdromer (schizoïde kenmerken)

De meeste mensen hebben kenmerken van meerdere persoonlijkheidstypen (we hebben immers een veelzijdig karakter) en kennen verschillende manifestaties van stressgedrag. Wat kunnen we zeggen over de gebruiksaanwijzing van mensen die gedrag vertonen zoals hierboven beschreven? 

Hoe benader je de verschillende persoonlijkheidstypen?

Paul Ware heeft in een artikel  een drietal benaderingswijzen voor mensen beschreven. Afhankelijk van onze persoonlijkheid (en de situatie) zijn we ontvankelijk voor een verstandelijke benadering (denken), een emotionele benadering (voelen) of een actiegerichte benadering (doen).

Lastig in de benadering van collega’s is dat de passende benaderingswijze varieert, afhankelijk van het dominerende persoonlijkheidskenmerk. Zo zullen mensen met een scherpe geest (briljante – scepticus) eerst erkenning moeten krijgen voor hun intellect voordat er gesproken kan worden over hun manier van samenwerken en zullen mensen die een uitbundige persoonlijkheid hebben eerst verbinding moeten ervaren met hun emotionele betrokkenheid.

Joines en Stewart hanteren hierbij het volgende overzicht:

In de gesprekken die wij voeren ontstaat soms het probleem dat er te snel geschakeld wordt naar de kern van het probleem, waardoor er te weinig contact is met en erkenning voor de situatie van onze gesprekspartner. Hierdoor neemt (wederzijds) het onbegrip toe en komen we verder af te staan van een oplossing. 

Meer informatie & contact

Wilt u meer weten over het toepassen van en het gebruik van Personality Adaptations in uw praktijk of meer zicht krijgen in het functioneren van uw team? Neem dan contact op met senior adviseur Peter van Biemen via telefoonnummer 06 - 10 77 43 67 of per e-mail peter.van.biemen@bmc.nl.