Gemeenten aan de slag met maatschappelijke weerbaarheid

Het zijn complexe tijden voor gemeenten. Toenemende geopolitieke spanningen, hybride dreigingen en klimaatverandering vragen veel van onze overheden en haar inwoners. Het kabinet heeft gemeenten dan ook expliciet opgeroepen in actie te komen om zich op crises voor te bereiden. Het is logisch dat het Rijk zich richt tot gemeenten. Van alle overheden staan zij immers het dichtst bij haar inwoners en ervaren zij als eerste de gevolgen van langdurige en meervoudige crises. Burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven verwachten ook van de gemeentelijke overheid dat zij hiermee aan de slag gaat. 

Veel gemeenten pakken het versterken van de maatschappelijke weerbaarheid op en zitten nu in de fase dat zij zich afvragen wat er precies van hen wordt verwacht en hoe zij deze opgave moeten aanpakken. Dat is heel begrijpelijk, er komt nogal wat op hen af.

Op deze pagina:

Waarom ook gemeenten aan de slag moeten met een weerbaardere samenleving

Naar een integrale en werkende aanpak voor gemeenten

Wat BMC voor u kan betekenen

Implementatiekracht

 

Waarom ook gemeenten aan de slag moeten met een weerbaardere samenleving

Recente gebeurtenissen, zoals de grootschalige energie-uitval in Spanje en Portugal, de sabotage van de Nord Stream-pijpleiding en de COVID-19 pandemie, tonen aan dat we met diverse crises rekening moeten houden. Een enkele crisis kan al verstrekkende gevolgen hebben voor de lokale samenleving. Wanneer dergelijke incidenten zich echter tegelijkertijd voordoen, wordt de impact op gemeentelijk niveau nog groter. Stelt u zich een hybride dreigingsscenario voor, gericht op het ontwrichten van onze maatschappij: DDoS-aanvallen leggen alle gemeentelijke systemen plat, waardoor essentiële diensten zoals het verstrekken van uitkeringen en ook burgerzaken langdurig uitvallen. Tegelijkertijd leidt sabotage van een nabijgelegen brug tot verkeerschaos, terwijl geruchten over besmet drinkwater zich via sociale media verspreiden, paniek veroorzaken en supermarkten leegkopen. Wij schetsen hier zeker geen onwaarschijnlijk scenario. Daarom is het van belang, dat de gemeente en haar partners zo goed mogelijk zijn voorbereid. 

De rijksoverheid doet een dringend beroep op de bevolking om zich voor te bereiden op een crisis, zodat zij zich in ieder geval de eerste 72 uur kan redden. Gemeenten is gevraagd hiervoor de noodzakelijke lokale infrastructuur op te zetten, zoals het organiseren van noodsteunpunten. Gemeenten hebben daartoe niet alleen een actueel beeld nodig van de lokale weerbaarheid maar ook van kwetsbare locaties of groepen mensen, die zelf onvoldoende in staat zijn zich in de eerste 72 uur te redden, bijvoorbeeld omdat zij een kwetsbare gezondheid hebben of vanwege hun leeftijd. Het gemeentebestuur kan mede daardoor in de situatie geraken dat er moeilijke keuzes te maken zijn over de prioritering van de inzet van de schaarse goederen of diensten, zoals voedsel, water of (maatschappelijke) hulpverlening. Bij samenloop van crises gaat het vraagstuk van verdeling van schaarse middelen en diensten extra knellen. Ook in dergelijke situaties moet de gemeente er staan en adequaat kunnen handelen. 

Naar een integrale en werkende aanpak voor gemeenten

De gemeente is aan zet om in de ‘koude fase' te organiseren dat er een werkbare infrastructuur wordt opgezet, die in de ‘warme fase’ de lokale samenleving ondersteunt. Daarvoor zal zij de inzet nodig hebben van vrijwel alle organisatieonderdelen van de gemeente zelf, van haar inwoners, haar publiek-private partners en van andere overheden. Dit vraagt samenwerking over de gemeentelijke domeinen heen en met de gemeentelijke uitvoeringsdiensten, het lokale bedrijfsleven, de inwoners, vrijwilligersorganisaties, woningcorporaties, veiligheidsregio’s en nog veel meer. 

Alhoewel er in ons land al een stevige crisisstructuur staat en gemeenten worden ondersteund door veiligheidsregio’s, vragen nieuwe dreigingen en een stapeling van crises een aangepaste “mindset” en een aangepaste aanpak. Er is door de VNG een handreiking geschreven, die als basis kan worden gebruikt voor gemeenten om, op hoofdlijnen, zicht te krijgen op wat hen te doen staat. Hoe deze opgave vervolgens in praktijk is te brengen en ook, of deze handreiking voor iedere gemeente volstaat, vraagt het nodige aan tijd, inzicht en inzet van iedere gemeente. BMC staat klaar om gemeenten hierin te ondersteunen.

BMC staat voor een brede, domeinoverstijgende aanpak van de maatschappelijke weerbaarheid tegen crises, met een realistische kijk op wat er feitelijk moet gebeuren en waar ook de lokale samenleving bij wordt betrokken. Hierbij sluiten we zoveel mogelijk aan bij bestaande (samenwerkings)structuren. Onze focus ligt daarbij op de uitvoeringskracht.

Wat BMC voor u kan betekenen

BMC maakt voor u een ‘foto’ van de lokale situatie, waarbij overzicht van en inzicht in de lokale kwetsbaarheden worden gegeven op het gebied van de maatschappelijke weerbaarheid. 

BMC heeft een model afwegingskader voor de koude fase ontwikkeld, aan de hand waarvan het lokale bestuur onderbouwde keuzes kan maken, op welke crisis zij allereerst voorbereid wil zijn. Dit afwegingskader kan samen met de gemeente ingevuld en aangepast worden op de lokale situatie. Het  ondersteunt het bestuur ook in de noodzakelijke besluitvorming over de toedeling van schaarse lokale goederen of diensten, waarbij bijvoorbeeld kan worden besloten dat (bepaalde) kwetsbare groepen in de gemeente deze als eersten ontvangen. Wij adviseren en begeleiden het lokale bestuur in het maken van onderbouwde keuzes, waardoor het maximaal wordt ontzorgd. 

De genomen politiek-bestuurlijke besluiten kunnen vervolgens, aan de hand van een programmaplan, voor uitvoering gereed worden gemaakt. BMC stelt een programmatische aanpak voor, omdat de context waarin deze opgave wordt gerealiseerd met enige regelmaat zal veranderen. Dat kan zijn omdat de aard van de dreigingen verandert, of omdat de lokale weerbaarheid (op onderdelen) toeneemt. In een programmatische aanpak kan beter worden afgestemd op een dergelijk interactief proces. We geven inzicht in te betrekken personen en organisaties, in de benodigde middelen en in de te volgen tijdslijn voor de realisatie van de maatregelen. We sluiten aan bij de handreiking van de VNG en bij de lokale context. 
 

Implementatiekracht

Met een programmaplan alleen is de gemeente er nog niet. De acties uit dit plan zullen immers geïmplementeerd en werkend gemaakt moeten worden. BMC kan ontzorgen en helpen bij het systematisch opzetten en concreet (laten) uitvoeren van uw plannen rond de lokale maatschappelijke weerbaarheid. Wij hebben daarvoor ervaren en resultaatgerichte  programmamanagers en projectleiders in huis. BMC werkt integraal en zorgt ervoor dat alle noodzakelijke gemeentelijke domeinen en diensten bij de uitvoering worden betrokken: dat kan gaan over weerbaarheid tegen cyberaanvallen tot versterking van de fysieke infrastructuur. Minstens zo belangrijk is het om bij deze opgave de inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties te betrekken. Het Rijk vraagt gemeenten op dat punt ook te werken aan het “sociaal weefsel”, opdat de lokale samenleving in staat is zichzelf de eerste 72 uur te redden. Dat wordt mogelijk als inwoners naar elkaar omkijken. BMC heeft veel ervaring met het versterken van lokale gemeenschappen en kan u daarvoor een beproefde aanpak aanbieden.