‘Bij BMC kan ik bijdragen aan duurzame veranderingen van onderop’

‘Bij BMC kan ik bijdragen aan duurzame veranderingen van onderop’

Hoe zorg je dat plannen niet in een la belanden, maar echt iets veranderen in de samenleving? Sharona Ceha is ervan overtuigd dat de sleutel ligt in beweging van onderop. Sinds oktober 2024 werkt ze als managing consultant bij BMC, waar ze haar 40 jaar ervaring in zowel het bedrijfsleven als de publieke sector inzet voor verduurzaming met oog voor gedrag, de menselijke maat én de verbinding tussen beleid en praktijk. 

“We wéten vaak wel wat er nodig is – duurzame energie, minder ongelijkheid, een circulaire economie, maar het schort aan de uitvoering,” zegt Sharona. “We blijven steken in plannen maken, terwijl de echte uitdaging zit in het dóen. In mensen meenemen, in gedrag veranderen.” Bij BMC vindt ze de ruimte om daar daadwerkelijk aan bij te dragen. Niet alleen door te adviseren, maar door haar eigen idealen en vakmanschap te delen en van daaruit beleid en praktijk met elkaar te verbinden.

Drie besluiten als kompas

Die missie ontstond niet van de ene op de andere dag, maar groeide mee met haar loopbaan. “Het was tijdens mijn tijd bij Ahold, nu 30 jaar geleden, dat er iets begon te wringen. De corporate wereld en de nadruk op winst maken, gingen me steeds meer tegenstaan,” vertelt ze. “Toen heb ik drie besluiten genomen: ik wil waarde toevoegen aan de wereld, ik wil blijven leren en ik wil op de fiets naar mijn werk kunnen. Nog steeds geven deze uitgangspunten me richting bij alles wat ik doe.” 

De drie besluiten markeerden een keerpunt. In de jaren daarna koos Sharona bewust voor werk dat maatschappelijk betekenisvol is. Ze leidde maatschappelijke stichtingen, was wethouder, deed onderzoek en zette zich in voor Urgenda, een Stichting voor innovatie en duurzaamheid. Nu combineert ze haar werk bij BMC met het docentschap aan de Hogeschool van Amsterdam, waar ze op de fiets naartoe kan. Ze geeft daar les binnen de masteropleidingen Klimaatpsychologie en Gedrag en Urban Management."

Think big, act local

Duurzaamheid en gedragsverandering zijn inmiddels de rode draad in haar werk. Daarbij houdt Sharona vast aan haar motto: think big, act local. “Klimaatverandering raakt de hele wereld, maar begint bij ons gedrag. Dus is de vraag: wat kunnen wij hier doen, in onze eigen straten en buurten?” De oplossing zit volgens haar vooral in gedragsverandering. “En dat,” erkent ze, “is een van de moeilijkste dingen die er is.” Toch is ze ervan overtuigd dat dáár de sleutel ligt. “Hoe neem je mensen mee? Hoe creëer je ruimte voor beweging? Dáár wil ik gemeenten en organisaties bij helpen. Want echte verandering lukt alleen als je het samen doet.”

Locale munt voor regionale economie

Die focus op gedragsverandering en samen doen, krijgt ook vorm in haar eerste opdracht voor BMC, waar ze verbonden is aan het domein Wonen. In de gemeente Venlo leidt Sharona een project rond de invoering van een lokale munt. “Duurzaamheid gaat niet alleen over energie,” zegt ze. “Het gaat ook over hoe we reizen, eten en consumeren. Met de lokale munt willen we de regionale economie versterken. Als bedrijven lokaal inkopen, blijft geld in de regio en dat levert veel op voor de gemeenschap.”

Een mooi idee, maar ook complex. “Je bouwt niet alleen aan een systeem, je moet ook ondernemers overtuigen, vertrouwen winnen en gewoonten veranderen.” Het project staat aan het begin, maar heeft volgens Sharona zeker potentie om op grotere schaal impact te maken. “Tegelijkertijd is het ook spannend,” geeft ze toe. “Het is nog afwachten hoe het zich ontwikkelt. En zelfs als het niet slaagt, kan dat waardevolle inzichten opleveren.”

Verbinding als vertrekpunt

Juist in projecten als die in Venlo ziet Sharona hoe belangrijk echte verbinding is. Niet alleen met mensen, maar ook tussen beleid en praktijk, tussen systeemwereld en leefwereld. “Je kunt nog zo’n goed plan hebben, maar als het geen aansluiting vindt bij de werkelijkheid van mensen, mist het zijn doel,” zegt ze. Daarom vindt ze het belangrijk dat bewoners écht betrokken worden. Niet als vinkje achteraf, maar als volwaardige gesprekspartner. “Participatie is te vaak een formaliteit geworden. Hoe vaak vragen we mensen niet om iets op een geel briefje te schrijven, zonder dat ze ooit horen wat ermee gebeurt? Dat werkt eerder ontmoedigend dan verbindend.” Ze wil daarin zelf een voorbeeld zijn. “In mijn tijd als bestuurder in Amsterdam ging ik eerst naar de bewoners om aan hen te vragen wat hun wensen waren en daarna gaf ik de ambtenaren opdracht om naar de tekentafel te gaan.”

Volgens Sharona begint verandering bij luisteren naar de mensen om wie het gaat. “Zij weten het beste wat er speelt in hun wijk, straat of stad. Daarom moeten we niet over hen beslissen, maar mét hen. Ambtenaren moeten de ruimte krijgen om dat gesprek open en gelijkwaardig aan te gaan.” Tegelijk erkent ze dat verschil van inzicht erbij hoort. “Je hoeft het niet altijd met elkaar eens te zijn, zolang je maar werkt aan een gedeelde richting.” In dat proces ziet Sharona haar rol: als coach, als begeleider van dialoog, en als iemand die op het juiste moment een scherpe vraag stelt. “Ik hou mensen graag een spiegel voor. En doordat ik veel ervaring heb, accepteren mensen dat ook. Zelfs als het confronterend is.”

Leren van én met elkaar

Blijven leren is voor Sharona een belangrijke waarde. Ook daarom ging ze graag bij BMC aan de slag. “BMC is geen organisatie waar alles voor je wordt uitgestippeld. Je zit zelf aan het roer. Had ik dit twintig jaar geleden gedaan, dan was het me waarschijnlijk niet gelukt,” lacht ze. “Nu weet ik wat ik kan en wil, en durf ik daarvoor te gaan.” Ze haalt veel inspiratie uit intervisiegroepen en collega’s binnen haar domein. “Er zit veel energie en deskundigheid in de organisatie. Dat werkt aanstekelijk.”

Ze zoekt ook bewust contact met jongere collega’s. “Zij zijn zó digitaal vaardig, daar kijk ik echt met bewondering naar. Tegelijkertijd breng ik mijn ervaring mee. Het gaat niet alleen om kennis delen, maar ook om perspectieven uitwisselen.” Diezelfde wisselwerking ervaart ze ook in het onderwijs. “Studenten leren en denken anders dan vroeger. Dat vraagt ook iets van mij. Je moet blijven bewegen. Daarom geloof ik in altijd blijven leren, ook voor mezelf.”

Werken aan een nieuwe houding

De komende jaren wil Sharona binnen haar opdrachten bij BMC gemeenten helpen om anders te organiseren: met meer vertrouwen, échte participatie en ruimte voor verandering van onderop. “Ik zie veel betrokken en kundige ambtenaren,” zegt ze. “Maar ze zijn vaak gevormd door systeemlogica. Ik wil hen helpen om met een open blik naar buiten te kijken en samen met bewoners tot oplossingen te komen.”

Ze ziet mooie kansen in het creëren van zogenoemde ‘tussenruimtes’: plekken waar bewoners, ambtenaren en andere betrokkenen elkaar als gelijkwaardige partners ontmoeten, samenwerken en samen leren. “Ik zou het geweldig vinden om een gemeente te helpen zo’n ruimte op te zetten, en zo bij te dragen aan een nieuwe, duurzame beweging van onderop.”