Rekenkameronderzoek

Mede gezien de decentralisatie van rijkstaken naar de gemeente, is een effectieve rekenkamer van grote waarde. Voor een effectieve rekenkamerfunctie zijn drie dimensies in beeld:

• hoe de rekenkamer is vormgegeven (institutionele vormgeving) en wat de werkwijze is;

• wat de rekenkamer doet (productie);

• waarom de rekenkamer is ingesteld door de gemeenteraad.

Voor de effectiviteit van de rekenkamer is de kwaliteit van elke dimensie afzonderlijk belangrijk, maar doorslaggevend is hoe deze onderling samenhangen. BMC heeft een instrument ontwikkeld om de rekenkamerfunctie stevig te verankeren op lokaal niveau.

Download de brochure

Wat is goed rekenkameronderzoek? Dat is geen eenvoudige vraag, want er zijn vele aspecten van belang voor goed rekenkameronderzoek. Bij rekenkameronderzoek wordt vaak sterk de nadruk gelegd op de onderzoekstechniek. Wij vinden dat zeker van belang, maar de maatschappelijke relevantie van het onderwerp en de politiek-bestuurlijke context van het onderzoek zijn zeker zo belangrijk. Een volgend cruciaal aspect is de doorwerking van het onderzoek: de mate waarin het daadwerkelijk bijdraagt aan de kwaliteit van het lokale bestuur, het gemeentelijke beleid en de uitvoering. Voor een rekenkamer komt het er op aan om een goede balans te vinden tussen onafhankelijkheid en betrokkenheid.

Rekenkameronderzoek vraagt om specifieke vaardigheden van de onderzoekers. BMC heeft jarenlange ervaring met het doen van onderzoek naar maatschappelijke relevante onderwerpen in een politiek-bestuurlijke context. Deze vaardigheden heeft BMC veelvuldig en succesvol ingezet bij het doen van rekenkameronderzoek, het trainen van rekenkamers in verschillende gemeenten en bij de invulling van de directeursfunctie.

Onze aanpak van rekenkameronderzoek onderscheidt zich op de volgende punten

1. Onderzoek door een multidisciplinair team

Voor een rekenkameronderzoek wordt een team samengesteld met daarin onderzoeks-, beleidsmatige én bestuurlijke expertise. Op alle beleidsterreinen hebben we inhoudelijke experts in huis. Hierdoor starten onze onderzoeken vanuit een stevige basis van kennis over en ervaring met het onderwerp. We beschikken over ruime ervaring met de gemeentelijke bestuurlijke praktijk. Bij de leden van het team zit de aandacht voor de politiek-bestuurlijke context waarin rekenkamers opereren ‘in de genen’.

2. Aandacht voor de context en relevante data

We zoeken altijd de toegevoegde waarde. Daarom vragen we vooraf naar het doel van het onderzoek. Wie zit er op te wachten? Wat kan en wil de gemeenteraad met het onderzoek? Er is al veel onderzocht. Daar maken we dankbaar gebruik van, om zo doelmatig en doeltreffend mogelijk onderzoek te doen. Wij beschikken over veel relevante data in ons datalab en vergelijkingsmateriaal dat als referentiekader kan dienen. Wij hebben een scherp oog voor de ontwikkeling die de bestuurlijke en ambtelijke organisatie heeft doorgemaakt en waar zij nu staat. Onze aanbevelingen beogen niet dat een standaardniveau wordt bereikt, maar dat zij op natuurlijke wijze een of twee stappen verder komt dan waar zij nu staan. Om de relevantie van de aanbevelingen te vergroten, formuleren we zowel procesmatige als beleidsinhoudelijke aanbevelingen: procesaanbevelingen zijn vaak ook relevant voor andere beleidsterreinen.

3. Kijken met verschillende onderzoeksbrillen

We beoordelen wat we zien niet alleen vanuit de technische rationaliteit. Wij nuanceren de technische kant van kijken, door aanvullend ook te kijken vanuit een politiek-bestuurlijke rationaliteit en een intermenselijke rationaliteit. Figuurlijk gesproken kijken we met drie brillen. Met de bril op van de politiek-bestuurlijke rationaliteit houden we rekening met de werkelijkheid van de wereld van de leden van college van burgemeester en wethouders en gemeenteraad, die mede wordt bepaald door de invloed van de kiezer en de verschillende soorten van belangen van burgers, organisaties en bedrijven die voor hen soms op een andere wijze relevant zijn. Dit kan ook spanning veroorzaken tussen bestuurlijke ambitie en ambtelijke mogelijkheden. Met de bril op van de intermenselijke rationaliteit houden we rekening met de ‘zachte kanten’ van menselijk gedrag. Met deze bril op weten we dat het belangrijk is om gedragingen en reacties niet te vertalen in goed of fout, maar in termen wat we eruit kunnen leren: wat volgende keer beter zou kunnen en moeten. Ook weten we met deze bril op dat het belangrijk is verbeterpunten zo te formuleren dat ze perfect passen in de huidige ontwikkelingsfase van de bestuurlijke en ambtelijke organisatie, in zijn specifieke historische context.

4. Aandacht voor de doorwerking

Een rekenkameronderzoek is niet klaar als het rapport klaar is. Het onderzoeksteam organiseert het ambtelijk en bestuurlijk wederhoor. Dat vergroot bovendien het draagvlak. Het hebben van aandacht voor draagvlak begint al bij de introductie van het onderzoek bij de direct bestuurlijk en ambtelijk betrokkenen. Verder gaan wij er niet van uit dat het automatisch goed komt als een rapport naar de gemeenteraad wordt gestuurd en de aanbevelingen zijn overgenomen. Wij zorgen voor aanbevelingen die duidelijk en haalbaar zijn en aansluiten op het gevoel van het bestuur en de organisatie. Als sluitstuk adviseren wij ook over het bewaken van de opvolging van de raadsbesluiten.

Bekijk hier de video van het rekenkameronderzoek dat wij hebben uitgevoerd bij de gemeente Schouwen-Duiveland.

Meer informatie

Voor meer informatie en voor het maken van een (vrijblijvende) afspraak kunt u contact opnemen met onze senior adviseur Tom Plat per e-mail naar tom.plat@bmc.nl of via telefoonnummer 06 - 53 36 40 87.